Yeni Zelanda’da yeni muhafazakar hükümet, vergi indirimlerini finanse etmek için önümüzdeki yıl uygulanması beklenen sigara yasağını kaldırmayı planladığını açıkladı.
Eski başbakan Jacinda Ardern’in 2022 yılında çıkardığı yeni sağlık yasası, 2024 Ocak ayında yürürlüğe girecekti.
Bu yasa ile 1 Ocak 2009’dan sonra doğan nesle sigara satışı yapılamayacaktı.
14 Ekim’de yapılan genel seçimde oyların yüzde 38’ini alan Ulusal Parti, seçim kampanyası sırasında sigara yasasından bahsetmemişti.
Bu yüzden yeni Maliye Bakanı Nicola Willis’in Cumartesi günü yasanın yürürlükten kaldırılacağı yönündeki açıklaması şaşırtıcı oldu.
Willis, Ulusal Parti’nin iktidar koalisyonundaki ortakları Yeni Zelanda First ve ACT’nin yasaları geri çevirme konusunda “ısrarcı” olduğunu söyledi.
Oyların yüzde 6’sını alan Yeni Zelanda First, sigara yasalarının yürürlükten kaldırılması için kampanya yürüten tek parti olmuştu.
Sağlık uzmanları, hükümetin kararını şiddetle eleştiriyor.
Otago Üniversitesi’nde tütün kontrolünü araştıran ve halk sağlığı uzmanı olan Prof. Richard Edwards, “Dehşete düştük ve iğrendik… Bu, dünyanın en iyileri arasındaki sağlık önlemlerinde inanılmaz derecede geriye dönük bir adım” ifadelerini kullandı.
BBC’ye konuşan Edwards, “Yeni Zelanda’daki birçok sağlık kuruluşu hükümetin bu açıklaması karşısında dehşete düştü ve kararı geri almalarını talep ediyor” dedi.
Sigara satışına getirilecek kısıtlamaların yanı sıra, tütüne erişim ve sigaralardaki nikotin oranını azaltacak başka önlemler de uygulanacaktı.
Her yıl 5 bin kişinin hayatını kurtaracağı öngörülse de yasa bazı kesimlerde tepkilere de neden oldu.
Örneğin ülkedeki gazete bayileri ve ufak market sahipleri gelir kaybından şikayetçiydi.
Aralarında yeni Başbakan Chris Luxon’un da bulunduğu bazı milletvekilleri de yasağın tütün karaborsasına yol açacağını savundu.
Sigara tüketimi Yeni Zelanda’da önlenebilir ölümlerin başlıca nedeni. Yeni sağlık yasası da gelecek kuşakları bu zararlı alışkanlıktan korumayı hedefliyordu.
1 milyar dolarlık pasta
Koalisyondaki iki küçük parti, orta ve yüksek gelirlilere vergi indirimlerini finanse etmek için teklif edilen yabancıların mülk edinebilmesine yönelik bir yasa teklifini reddetti.
Maliye Bakanı Willis, Cumartesi günü yaptığı açıklamada partinin bu yüzden yeni fikirlere yöneldiğini söyledi.
Willis Yeni Zelanda yayın kuruluşu TV3’ün Newshub Nation programına verdiği demeçte, “Sigara mevzuatında yapılan değişikliklerin hükümetin bütçesi üzerinde yaklaşık bir milyar dolarlık önemli bir etkisi olduğunu unutmamalıyız” dedi.
Yasanın parlamento tarafından da resmi olarak yürürlükten kaldırılması gerekiyor.
Yeni Zelanda’daki Action for Smokefree 2025 komitesinin başkanı Prof. Robert Beaglehole Pasifik Medya Ağı’na verdiği demeçte, “Vergi kesintilerinin sigara içmeye devam eden insanlar tarafından ödenmesi önerisi kesinlikle şoke edici” dedi.
Sigara içme oranları ve buna bağlı hastalık ve sağlık sorunları, Yeni Zelanda’nın yerli Māori nüfusu arasında en yüksek seviyede. Uzmanlara göre yeni sigara yasası en çok onların yararına olacaktı.
2022’de yapılan halk sağlığı modellemesi, yasanın aynı zamanda Yeni Zelanda sağlık sistemine önümüzdeki 20 yıl içinde yaklaşık 790 milyon dolar değerinde tasarruf sağlayacağını göstermişti.
Yeni Zelanda halen ulusal sigara içme oranını 2025 yılına kadar yüzde 5’e düşürmeyi ve nihayetinde tamamen ortadan kaldırmayı hedefliyor.
Ulusal veriler geçtiğimiz yıl 80 binden fazla yetişkinin sigarayı bıraktığını gösteriyor. Şu anda yetişkin nüfusun yaklaşık yüzde 8’i sigara içiyor.
